Những chú ý khi sử dụng thuốc trị táo bón

Có thể kể ra các nguyên nhân gây táo bón:

– Rối loạn chức năng vận động đại tràng do sai lầm trong ăn uống (ăn thiếu chất xơ sợi, uống quá ít nước), ít vận động (làm nghề ngồi nhiều như thợ may, thư ký đánh máy), thường xuyên nín nhịn đi tiêu làm mất phản xạ đại tiện.

– Rối loạn chuyển hóa và nội tiết (tăng canxi máu, nhược giáp).

– Tổn thương thực thể ở đại tràng, trực tràng, hậu môn gây trở ngại đường đào thải phân.

– Do thuốc: Các thuốc chứa opium (thuốc phiện), kháng axít trị viêm loét dạ dày – tá tràng, chống trầm cảm… có thể gây táo bón.

Người bị táo bón trước khi sử dụng thuốc hoặc song song với việc dùng thuốc (thậm chí để phòng ngừa táo bón) nên áp dụng các biện pháp sau:

– Ăn nhiều chất xơ sợi (rau cải, hoa quả) hơn, uống nhiều nước (1,5-2 lít nước hằng ngày, thêm nước cam, nước chanh).

– Tái huấn luyện phản xạ đại tiện (đi tiêu đúng giờ cố định).

– Chống nếp sinh hoạt tĩnh tại (nên vận động, tập thể dục thể thao).

Về thuốc trị táo bón, có thể chia làm 5 loại (trong một biệt dược thường kết hợp nhiều loại): Thuốc trị táo bón tạo khối (như methyl cellulose) khi uống không hấp thu, có tính hút nước và trương nở làm tăng khối lượng phân; thuốc trị táo bón tăng thẩm thấu (lactulose, sorbitol, forlax) giúp giữ chất lỏng trong ruột làm dễ đi tiêu; thuốc làm trơn phân (như dầu paraffin); thuốc làm mềm phân (ống bơm chứa glycerol: Rectiofar) bơm vào hậu môn; thuốc nhuận tràng kích thích (séné, rhubarbe, aloès) kích thích mạnh ruột gây xổ. Tránh dùng thuốc kéo dài.

Khi dùng thuốc trị táo bón cần lưu ý:

– Hết sức tránh dùng thuốc táo bón, trừ trường hợp bị táo bón kéo dài hay làm nặng thêm một bệnh khác (tăng huyết áp, trĩ). Trước hết, nên dùng loại thuốc ít tác dụng phụ (thuốc tạo khối, thẩm thấu, bơm hậu môn), nếu không cải thiện mới dùng thuốc trị táo bón loại kích thích – cho tác dụng mạnh nhưng có nhiều tác dụng phụ có hại (làm mất trương lực ruột, mất kali).

– Tình trạng lạm dụng thuốc trị táo bón loại kích thích đưa đến 2 hậu quả: Bị phụ thuộc thuốc và bị các tác dụng phụ của thuốc (có bệnh do thuốc nhuận trường, giống như bị “hội chứng đại tràng bị kích thích”).

– Nên dùng thuốc trị táo bón ngắn hạn, dùng sau 7-10 ngày nếu không hiệu quả phải đi khám để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân.

– Không nên để bị táo bón mà phải phòng ngừa bằng các biện pháp không dùng thuốc đã nêu ở trên.

– Có một số trường hợp chưa bị táo bón vẫn phải dùng thuốc. Đó là các trường hợp bị bệnh đòi hỏi không được gắng sức: đau thắt ngực hoặc đã bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ; đang bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… Những trường hợp này nếu đi tiêu phải rặn nên có thể bị tai biến do bệnh có sẵn.

– Hiện nay, một số chị em giảm cân bằng cách uống các chế phẩm chứa một số loại dược thảo gây nhuận tràng mạnh gọi là xổ. Khi dùng thuốc hay chế phẩm có tác dụng làm cho xổ có thể gây tiêu chảy đến mấy ngày. Trong thời gian này, chị em ăn không được, lại thêm tiêu tốn sức lực ra vào nhà vệ sinh liên tục nên giảm cân là lẽ đương nhiên. Tuy nhiên, cách làm đẹp như thế chắc chắn ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe.

PGS-TS Nguyễn Hữu Đức