Mẹo chữa nấc, cách chữa nấc hiệu quả
Nấc là động tác hít vào một cách vô thức gây ra do kích thích các đầu dây thần kinh giao cảm và phế vị dẫn đến co đồng thời cơ hoành và các cơ liên sườn. Không khí “ùa” nhanh vào phổi gây phản xạ đóng thanh môn và tạo ra tiếng “hic”. Nấc thường lặp lại nhiều lần liên tiếp với tần xuất khoảng 4 đến 60 lần mỗi phút và thường không có quy luật.
Có khoảng gần 100 nguyên nhân khác nhau gây ra nấc, thường gặp nhất là do các bệnh lý ở đường tiêu hoá gây kích thích các đầu dây thần kinh phế vị và thần kinh hoành như bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày, viêm túi mật, viêm tuỵ, dạ dày chướng hơi... Các rối loạn chuyển hoá do suy thận, nhiễm độc cũng là nhóm nguyên nhân thường gặp.
Một số loại thuốc có khả năng gây nấc, như prednisolone, diazepam, digoxin, các thuốc điều trị parkinson, hoá chất chống ung thư và một số dẫn xuất thuốc phiện như hydrocodone… Các nguyên nhân gây nấc khác có thể gặp là do chấn thương sọ não, viêm não, tâm lý lo lắng, sau phẫu thuật bụng, nhồi máu cơ tim… Một số trường hợp nấc không xác định được căn nguyên.
Điều trị nấc
Các trường hợp nấc cấp tính thường tự khỏi, chỉ những trường hợp nấc nặng và kéo dài mới đòi hỏi các biện pháp điều trị. Trong những trường hợp này, trước tiên cần xác định các tác nhân gây nấc để loại bỏ nếu có thể.
Cách chữa nấc không dùng thuốc:
Một số cách mang tính cơ học nên thử nghiệm trước khi quyết định dùng thuốc như hít sâu và nín thở, kích thích vào vùng hầu họng, ngoáy mũi gây hắt hơi, ép mạnh vào vùng cơ hoành bằng tay, xoa bóp vùng hậu môn. Ngoài ra còn có: uống nước thật chậm và bịt mũi trong khi nuốt, uống một cốc nước lạnh và bịt tai trong khi uống, uống một cốc nước ấm có pha một thìa mật ong, nuốt một cục nước đá, nuốt nhanh một thìa đường hoặc mật ong, uống một cốc nước chanh vắt (không đường) hoặc ăn một lát chanh cắt…
Riêng ở trẻ nhỏ có thể điều trị nấc bằng cách gây động tác mút (cho trẻ bú mẹ, bú bình hoặc núm vú giả…).
Một phương pháp khác có thể được sử dụng là hít thở vài lần vào một túi kín (thở lại khí giàu carbonic). Đây là phương pháp khá mạo hiểm vì có thể gây tăng nồng độ carbonic trong máu dẫn đến toan máu và cần được thực hiện dưới sự giám sát của người khác và phải có ôxy dự phòng.
Nói chung, hiệu quả của các biện pháp cơ học này thường chỉ mang tính tạm thời. Một số phương pháp phức tạp hơn có thể được thử nghiệm như châm cứu, gây tê ngoài màng cứng ở cột sống cổ… Các biện pháp mang tính tâm lý như đếm lùi từ 100 hoặc tập trung vào một vấn đề phức tạp cũng có thể giúp giảm nấc trong một số trường hợp. Phẫu thuật cắt dây thần kinh hoành là biện pháp cuối cùng, chỉ dùng trong những trường hợp nấc nặng, dai dẳng và không đáp ứng với các biện pháp điều trị khác vì có nguy cơ gây suy hô hấp.
Điều trị bằng thuốc:
Một số loại thuốc có thể giúp giảm triệu chứng nấc theo những cơ chế khác nhau. Baclofen có hiệu quả cao trong điều trị các trường hợp nấc mạn tính do nhiều nguyên nhân khác nhau, như các bệnh lý ở dạ dày thực quản, tổn thương thân não hoặc nấc vô căn, kể cả những trường hợp không đáp ứng với thuốc khác. Thuốc có thể gây ngây ngấy, buồn ngủ, mất ngủ, yếu cơ, lú lẫn…
Các loại thuốc liệt thần như chlorpromazine, promethazine, prochloperazine và haloperidol đều có tác dụng giảm nấc khá tốt. Tuy nhiên, do có nhiều tác dụng phụ như gây buồn ngủ, khô miệng... nên hiện nay nhóm thuốc này ít được sử dụng trong điều trị giảm nấc.
Metoclopramide cũng có tác dụng giảm nấc thông qua việc làm giảm cường độ co bóp của thực quản. Các thuốc ức chế bơm proton như omeprazole có thể giúp giảm tiết dịch vị và giảm tình trạng đầy chướng hơi của dạ dày, từ đó giảm triệu chứng nấc. Nhiều loại thuốc khác cũng có tác dụng hỗ trợ giảm nấc trong một số trường hợp như nifedipine, sertraline, nefopam, lidocaine tiêm tĩnh mạch, amitriptyline, amantadine, acid valproic, gabapentin, clonazepam, cisapride, một số thuốc gây mê và chống co giật (như phenytoin). Trong những trường hợp nấc dai dẳng không đáp ứng với một loại thuốc, việc phối hợp đồng thời nhiều thuốc là cần thiết.
