Bệnh trầm cảm là gì và cách điều trị
Bệnh trầm cảm là gì?
Tất cả chúng ta đều đôi khi thấy buồn hay u ám trong phút chốc, và cũng là một điều rất đỗi bình thường khi bạn đau khổ trước một tình huống buồn bực nào đó, chẳng hạn như mất mát người thân trong gia đình, mất việc, hay li dị. Với hầu hết mọi người, cảm giác buồn bã và chán nản giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, nếu những cảm giác kéo dài trên 2 tuần và bắt đầu cản trở đời sống thường nhật, có thể điều gì đó nghiêm trọng hơn cảm giác chán đời thông thường đã xảy ra. Đó là dấu hiệu của bệnh trầm cảm.
Người trầm cảm có thể thấy tuyệt vọng, vô dụng và tự đổ lỗi cho mình về những cảm giác này. Họ có thể suy sụp tinh thần, không tham gia vào những hoạt động thường ngày nữa, rút lui khỏi gia đình và bạn hữu, thậm chí có người còn nghĩ đến cái chết hay tự sát.
Nguyên nhân nào gây ra trầm cảm?
Nguyên nhân đích xác của trầm cảm chưa được biết rõ. Các yếu tố di truyền, môi trường và mất cân bằng về hóa học có thể là những yếu tố nguy cơ liên quan đến trầm cảm (tại Hoa Kỳ, phụ nữ có nguy cơ bị trần cảm gấp hai lần nam giới). Phụ nữ có khuynh hướng dễ bị trầm cảm hơn có thể do tác dụng của những thay đổi về nội tiết tố. Tuổi cũng là một yếu tố. Trầm cảm có thể bắt đầu ở mọi tuổi, tuy nhiên, tuổi trung bình để xuất hiện là vào khoảng nhóm tuổi 20. Tính di truyền và những bệnh tật trước đó có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện trầm cảm.
Làm sao nhận biết các triệu chứng trầm cảm?
Trầm cảm hay không phải là trầm cảm? Đây là một câu hỏi khó trả lời vì những người bị trầm cảm thường không hiểu thấu đáo về vấn đề này hoặc họ bị bối rối. Họ có thể thấy tuyệt vọng, không tin là sẽ có cải thiện. Do đó, người trầm cảm có hai biểu hiện phổ biến là:
- Mất hứng thú và niềm vui trong sinh hoạt thường ngày.
- Biểu lộ những cảm giác buồn bã hay vô vọng hoặc những cơn khóc nức nở.
Lưu ý: Mỗi bệnh nhân trầm cảm đều khác nhau, nên những triệu chứng của họ không phải khi nào cũng giống nhau. Thêm vào đó, nhiều người còn cố tỏ ra khá hơn khi họ giấu giếm những cảm xúc thật của mình. Các triệu chứng của trầm cảm kéo dài ít nhất 2 tuần và có thể gồm thêm nhiều triệu chứng sau:
- Ngủ nhiều hay ít hơn bình thường
- Tư duy không rõ ràng hay mất tập trung
- Giảm hay tăng cân đáng kể
- Dễ cáu gắt và nổi nóng
- Khi nào cũng mệt mỏi
- Cử động chậm chạp
- Ít chăm sóc bản thân
- Giảm hứng thú tình dục
- Nghĩ đến cái chết
- Đoạn giao với bạn bè hay những thành viên trong gia đình.
Nếu bạn nghi ngờ đây là trầm cảm, nên thúc giục người bệnh đi khám. Cần nhớ rằng bệnh trầm cảm có thể nặng đến mức giảm khả năng tư duy sáng suốt, và ban đầu có thể bệnh nhân không muốn đi khám bệnh. Bạn hãy cố gắng làm cho người bệnh hiểu rằng trầm cảm là một bệnh lý và bác sĩ có thể điều trị được. Đôi khi, có nhiều bệnh lý có những biểu hiện tương tự như trầm cảm hoặc gây nên trầm cảm, và việc đi khám sẽ rất hữu ích.
Bệnh trầm cảm có thể điều trị được không?
Trầm cảm là bệnh có thể điều trị được.
Khi nghi ngờ mình hoặc người thân của mình bị trầm cảm, bạn nên đến khám tại bác sĩ có chuyên môn về chăm sóc sức khỏe tâm thần. Nếu người bệnh trầm cảm không đi khám bệnh, cảm giác vô dụng và tuyệt vọng, cùng với cảm giác bị cô lập, có thể làm bệnh nặng thêm.
Cần hiểu rằng bệnh trầm cảm là một bệnh nặng cần phải được chữa trị bởi bác sĩ chuyên môn. Đó không phải là lười biếng. Và những người bị trầm cảm không chỉ thoắt cái là khỏi bệnh.
Điều trị trầm cảm có thể cần phải sử dụng nhiều thuốc chống trầm cảm và/hay điều trị bằng đối thoại.
Vài điều bạn cần biết về những thuốc chống trầm cảm
• Sau khi bắt đầu uống thuốc chống trầm cảm, cần 4 – 8 tuần để thấy được tác dụng của thuốc.
• Không nên ngưng thuốc đột ngột.
• Bạn có thể cần phải đổi sang một thuốc chống trầm cảm khác theo yêu cầu của bác sĩ (những thuốc khác nhau tác dụng cho những người khác nhau, với những liều khác nhau).
• Thuốc có thể có những tác dụng phụ, nhưng tác dụng phụ thường giảm dần sau vài tuần điều trị.
Điều trị bằng đối thoại
Bên cạnh thuốc chống trầm cảm, bác sĩ của bạn có thể chỉ định thêm điều trị bằng đối thoại cho bạn. Một nhà tâm lý, tâm thần, chuyên viên tư vấn hay ngay cả thầy thuốc tổng quát có thể giúp điều trị bằng đối thoại. Điều quan trọng nhất là tìm được một người đã được huấn luyện và bạn cảm thấy thoải mái khi đối thoại với người đó. Không nên bỏ cuộc nếu như bạn không tìm được người phù hợp. Hãy tìm một người khác để đối thoại.
Đối thoại với người khác giúp bạn tìm được giải pháp cho những vấn đề của cuộc sống hay học một cách nhận định khác. Nghiên cứu cho thấy với những người bệnh trầm cảm nặng, điều trị bằng đối thoại kết hợp với thuốc chống trầm cảm có thể hữu ích.
Những lời khuyên hữu ích khác.
- Điều quan trọng bạn cần phải nhớ là trầm cảm là một bệnh, và bệnh lý này có thể điều trị được nhưng lại dễ tái phát. Mục tiêu của điều trị trầm cảm là cải thiện bệnh và tránh sự xuất hiện trở lại của những triệu chứng. Để đạt được điều này bạn cần tuân thủ đúng quy định điều trị, uống thuốc đều đặn đầy đủ theo đúng lời dặn của bác sĩ cho đến khi bác sĩ yêu cầu bạn ngưng thuốc.
- Tránh tự ý dùng thuốc, tránh xa rượu, thuốc lá, cà phê.
Khi bị trầm cảm, uống rượu hay sử dụng những thuốc không được bác sĩ kê toa dường như có thể tạm thời làm bạn thấy khá hơn. Nhưng chúng có thể cản trở mục tiêu điều trị. Tình trạng suy sụp sau khi uống rượu hay những thuốc hưng thần có thể làm tăng cảm giác tội lỗi hay mệt mỏi, và bạn vẫn có thể tiếp tục thấy mình vẫn là một gánh nặng cho những người chung quanh.
- Sống điều độ (ăn, ngủ điều độ):
Sống điều độ thường hữu ích cho người bệnh trầm cảm. Những hoạt động đơn giản, thường nhật có thể trở thành rất khó khăn đối với người bệnh. Nếu bạn thiết lập một thời gian biểu và tuân thủ tốt, bạn có thể thấy mình trở lại như trước đây. Bạn hãy dành thời gian vệ sinh thân thể, chăm sóc dung mạo, ăn ngủ điều độ.
- Lên kế hoạch những hoạt động giải trí:
Thử những điều bạn thích hay từng thích: Đi coi phim với bạn bè, đi xem triển lãm nghệ thuật, đi ăn uống, mua sắm. Khi bạn bị trầm cảm, ngay cả điều bạn yêu thích trong quá khứ cũng có thể trở thành chán ngán và tẻ nhạt, nhưng nếu bạn cố gắng tập trung vào những hoạt động nhỏ mỗi ngày, điều đó có thể giúp bạn cảm thấy vui vẻ, phấn chấn hơn, tạo cho bạn được cảm giác là bạn đang đạt được một điều gì đó, rất quan trọng để đạt được mục tiêu điều trị.
- Vận động: Bất cứ dạng vận động nào cũng đều có tính chất chống trầm cảm tự nhiên. Bạn không cần phải đến phòng tập đều đặn. Hãy bắt đầu bằng đi bộ mỗi ngày. Những băng hình hay DVD thể dục có thể làm bạn thấy thú vị. Bạn hãy tự đặt ra những mục tiêu nhỏ dễ đạt được và tăng dần khối lượng luyện tập khi bạn thấy khá hơn.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ chung quanh mình: Mặc dù bạn bè, người thân không thể hiểu hoàn toàn những gì bạn đang trải qua, bạn vẫn nên nói chuyện với những người yêu mến mình. Không nên nghĩ mình là gánh nặng cho người khác trong thời gian này. Hãy giải bày với gia đình và bạn bè tin cậy, nói cho họ biết những gì bạn đang cảm nhận. Hãy trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên viên tư vấn và đừng sợ sẽ bị công kích. Có nhiều người hỗ trợ sẽ rất hữu ích cho việc điều trị bệnh của bạn.
