Bài thuốc từ quả dưa hấu

Đông y cho rằng dưa hấu (tây qua) có vị ngọt nhạt, tính lạnh, tác dụng giải khát, khỏi say nắng, phiền nhiệt, hạ khí, lợi tiểu, giải say rượu, chữa kiết lỵ ra máu, ngậm khỏi viêm miệng. Hạt của dưa hấu cũng có vị ngọt, tính lạnh, tác dụng chữa đau lưng, phụ nữ hành kinh ra nhiều nên uống hạt dưa hấu mỗi lần 12 g, ngày uống 3 lần. Vỏ quả dưa hấu có vị ngọt, tính mát, sắc uống có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, nếu đốt ra than tán bột ngậm thì làm khỏi lở loét miệng, lưỡi, lợi.

Xin giới thiệu vài cách chế biến dưa hấu tiêu biểu, tùy theo bệnh chứng mà chọn lựa sao cho thích hợp.

1. Làm tiêu khát giải thử: Dưa hấu 1.500 g, mật ong 30 g, chanh 100 g, rượu hoa quả 50 ml. Rửa sạch dưa, dùng máy ép lấy nước, vắt chanh, cho mật ong, rượu hoa quả vào nước dưa hấu vừa ép, khuấy đều là được. Hỗn hợp nước này ngoài dưa hấu, có chanh vị chua ngọt, tính mát, có công năng sinh tân chỉ khát, thanh nhiệt, giải thử. Có thể phối hợp với nước mía càng tác dụng thanh nhiệt chỉ khát trong mùa hè.

2. Tiêu phiền giải độc, làm hết khát: 1.500 g dưa hấu, muối ăn vừa đủ. Rửa sạch quả dưa để ráo nước, bổ đôi, nạo lấy hết phần ruột, cho vào một khăn vải sạch ép lấy nước cốt. Vỏ dưa lấy dao cạo bỏ vỏ xanh, sau thái vụn và cũng ép lấy nước cốt (nếu có máy ép càng tốt), trộn hai thứ nước ép với nhau, cho chút muối ăn là uống được.

3. Bồi bổ, nhuận tràng thông tiện: Dưa hấu 1 quả, chuối tiêu 3 quả, mật ong 100 g. Rửa sạch dưa, dùng dao cắt ngang trên núm quả dưa một miếng làm nắp. Sau đó lấy thìa đánh nát nhuyễn phần ruột đỏ, chuối bóc bỏ vỏ, thái vụn và cho vào ruột quả dưa hấu cùng với mật ong, lại đánh trộn tiếp cho thật nhuyễn và đậy nắp quả dưa lại cho vào tủ lạnh, sau 3 giờ lấy ăn. Đây là món ăn giải khát giàu dinh dưỡng, dưỡng âm, nhuận táo, sinh tân dịch, làm hết khát.

3. Thanh nhiệt lợi tiểu, làm khỏe thận, chống nôn, giải độc rượu: Dưa hấu 500 g, mía 200 g, đường phèn 20 g. Dưa rửa sạch bỏ vỏ, hạt, thái miếng. Mía róc nhỏ. Cho cả hai thứ vào máy ép lấy nước, cho đường phèn vào khuấy tan và uống. Cần uống hằng ngày vì đây là loại nước giải khát rất tốt, lại thơm ngon, ngọt mát. Cũng có thể sử dụng nước này để giải say rượu, chữa ho, viêm hầu họng do phế âm hư hay nôn và buồn nôn bởi bệnh dạ dày, tá tràng, táo bón...

4. Thanh nhiệt, giải thử, trừ phiền, chỉ khát: Vỏ dưa hấu 150 g, khổ qua 50 g, bí đao 50 g. Cạo bỏ vỏ xanh của vỏ dưa hấu (lấy phần cùi trắng), thái vụn. Bí đao, khổ qua đều gọt bỏ vỏ ngoài, thái vụn. Tất cả cho vào máy ép lấy nước, cho thêm chút đường. Loại nước này làm nước uống cho ngày hè rất tốt, đặc biệt đối với sử dụng thích hợp cho người tiểu đường, mụn nhọt, viêm tiết niệu hay béo phì...

5. Thanh nhiệt, trừ thử, thanh tâm, nhuận phế, giải khát: Vỏ dưa hấu 150 g, bách hợp 50 g, lê 100 g, đường phèn 10 g. Vỏ dưa gọt bỏ vỏ xanh. Bách hợp rửa sạch. Lê gọt bỏ vỏ và hạt. Tất cả thái vụn. Cho vào máy ép lấy nước cho đường phèn hòa tan và uống. Đông y thường sử dụng nước loại này cho những người mắc chứng tiểu đường, bị sốt cao mất nước, táo bón, viêm nhiễm đường hô hấp, giải say rượu...

6. Thanh nhiệt, trừ phiền, sinh tân, chỉ khát, kích thích tiêu hóa (là loại nước giải khát lý tưởng trong mùa hè): Một trái dưa hấu lớn, thơm (dứa) 500 g, đường cát 50 g, nước sôi để nguội 300 ml. Dưa, dứa gọt vỏ bỏ hạt, thái miếng ngâm vào nước muối lạt trong 1 phút. Cho cả hai thứ vào máy ép lấy nước cốt, hòa đường vào và cho nước khuấy đều làm nước giải khát.

Đại danh y Tuệ Tĩnh cho rằng dưa hấu vị vừa ngọt vừa nhạt, tính hàn, không độc, giải khát, trừ phiền, giải trúng thử (cảm nắng), tê mỏi đau, tiểu tiện dắt, lỵ ra máu...