Ăn dưa muối có tác dụng và tác hại gì?
Dưa muối
Dưa muối là món ăn có nguyên liệu chính là một hay nhiều loại thực vật (rau, củ, quả) được trộn với muối và một số gia vị khác, để lên men vi sinh tạo chua.
Những yếu tố địa-văn hóa, như xứ nhiệt đới nóng ẩm, đã tạo nên nền ẩm thực đặc trưng của cộng đồng người Việt trên đất nước Việt Nam ưa thích những món ăn chua, mát ít nhiều có tác dụng giải nhiệt, trong đó có những món như dưa muối hay canh chua. Có hàng trăm kiểu loại dưa muối, tùy thuộc nguyên liệu chính và cách chế biến, nhưng xét về phương thức muối, dưa muối thường được làm theo hai dạng chính là dưa muối xổi (dưa góp) thời gian ngắn, tương đối ít chua thậm chí vẫn còn cay, hăng, thường được sử dụng ngay trong ngày; và loại dưa muối mặn (dưa ghém hay dưa muối nén) có thời gian muối lâu hơn và sử dụng dài hạn hơn.
Ngâm muối được sử dụng cách đây hàng ngàn năm để bảo quản các thực phẩm ngoài mùa sinh trưởng của chúng. Hầu hết chúng được bảo quản bằng muối, gia vị và giấm. Trong khi dưa chuột ngâm muối có thể là loại phổ biến nhất thực phẩm ngâm ở Bắc Mỹ thì trên thế giới, tất cả các loại trái cây và rau quả, và thậm chí cả các loại thịt đều có thể được ngâm.
Các loại dưa muối
Dưa muối sử dụng rất đa dạng các loại rau, củ, quả được trồng hoặc mọc hoang dại, phối trộn với muối theo một tỉ lệ nhất định theo kinh nghiệm của người ẩm thực không quá mặn (khiến dưa bị khú hỏng, không chua), cũng không quá nhạt (khiến sản phẩm bị chua quá nhanh và chóng hỏng). Tùy theo nguyên liệu và cách chế biến, có thể có nhiều cách làm sản phẩm dưa chua khác nhau nhưng thường tập trung thành hai dạng: dưa muối xổi và dưa muối chua.
Dưa muối xổi
Dưa muối xổi còn gọi là dưa góp, thường được làm ăn ngay trong ngày, sử dụng một lượng đường, muối tương đối vừa phải không quá mặn và có thể kết hợp với một ít dấm thanh hoặc nước cốt chanh để tạo chua. Dưa muối xổi thường sử dụng các loại rau, củ, quả có thể muối xổi (ngoại trừ một số loại không thể muối xổi như hành củ, củ kiệu) như cà pháo, cà tím, rau cải bắp, xu hào, cà rốt, đu đủ xanh, súp lơ v.v. Các nguyên liệu thường được thái thật mỏng để ngấm đều gia vị trong một thời gian ngắn và muối, đường thường được pha với nước để ngâm nguyên liệu.
Dưa chua
Dưa muối chua còn gọi là dưa muối nén hay dưa ghém, thường gia tăng độ mặn của nguyên liệu hơn dưa muối xổi, có thể phối trộn với một ít đường để chóng lên men chua và nước đổ cho ngập dưa nên là nước vẫn còn ấm. Tùy theo ý định bảo quản thời gian lâu đến mức độ nào, người nội trợ tăng thêm mặn và thái dày, to bản nguyên liệu hơn để nguyên liệu không bị quá chua trong thời gian tương đối dài và không bị chóng hỏng. Cũng thường thấy loại dưa muối nén không thái, cắt nguyên liệu như xu hào, cải củ để nguyên củ, cải bẹ để nguyên cây, loại dưa này có thể bảo quản và sử dụng hàng tháng. Các nguyên liệu chính để muối dưa, đặc biệt là các loại rau, thường được phơi trong bóng râm cho hơi héo, bớt nước sẽ khiến dưa giòn, ngon và có màu vàng đẹp hơn. Thường thường dạng dưa muối chua này có thể dùng nước muối pha mặn hoặc xếp một lớp nguyên liệu lại rải một lớp mỏng muối hạt. Nén thật chặt bằng các vật nặng (ở thôn quê thường sử dụng một cục đá, sỏi tròn nhẵn khá nặng để nén dưa) và đậy không quá kín..
Tác dụng của dưa muối
1. Chứa rất nhiều các lợi khuẩn probiotic
Ngâm muối là một hình thức của quá trình lên men. Khi các loại rau và trái cây lên men, vi khuẩn có lợi giúp phá vỡ cellulose khó tiêu hóa trong thực phẩm, cũng như một số các đường tự nhiên. Đây là lý do tại sao một số người không dung nạp lactose có thể ăn sữa chua.
Những lợi khuẩn giúp giữ cho thực phẩm lên men ít có khả năng bị hư hỏng, và làm tăng vi khuẩn tốt trong đường ruột của bạn khi ăn.
Dưa chua có thể tăng cường các lợi khuẩn của bất kỳ bữa ăn nào của bạn.
2. Các chất chống oxy hóa
Các chất chống oxy hóa tự nhiên được tìm thấy trong trái cây và rau quả có tác dụng chống lại các gốc tự do. Các gốc tự do là những hóa chất không ổn định được hình thành tự nhiên trong cơ thể, có thể làm tổn thương tế bào và dẫn đến các vấn đề về bệnh tim mạch, ung thư và lão hóa cơ thể. Trong khi bất kì thực phẩm nào khi nấu lên đều có thể phá vỡ một số các chất dinh dưỡng nhạy cảm với nhiệt, bảo quản rau bằng cách ngâm muối có thể giữ lại các chất chống oxy hóa gần như nguyên vẹn.
3. Tăng cường hệ miễn dịch
Ăn dưa cải muối chua, cơ thể sẽ được bổ sung thêm các vi khuẩn có lợi và hệ thống miễn dịch của cơ thể được tăng cường.
Khoang miệng bị lở loét, bị nhiệt miệng hay mắc một số các chứng viêm nhiễm khác là do thiếu vitamin C. Do vậy, ăn dưa cải muối là giải pháp tốt cho những người bị lở loét, viêm nhiễm khoang miệng.
4. Hỗ trợ tiêu hóa
Các loại gia vị thêm vào dưa muối có thể thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi và tiêu diệt những vi khuẩn có hại trong hệ tiêu hóa.
Cung cấp một lượng lớn chất xơ đã được thủy phân, giúp cơ thể tiêu hóa tốt và phòng tránh một số bệnh do thiếu chất xơ như táo bón, trĩ, mỡ máu cao, béo phì, ung thư ruột kết...
5. Tạo cảm giác ngon miệng
Dưa muối cũng đã được khẳng định là có chứa các chất giúp tăng cường ảnh hưởng của serotonin trên trung khu điều khiển giấc ngủ và giúp bảo vệ lớp vỏ bọc của dây thần kinh; tạo cảm giác ngon miệng, chống ngấy khi ăn các loại thức ăn giàu đạm, béo.
6. Kích thích tiêu hóa
Cung cấp nhiều loại vi sinh vật có ích cho hệ tiêu hóa, kích thích tiêu hóa và giúp tăng cường sức đề kháng, tính miễn dịch của hệ tiêu hóa đối với các loại vi sinh vật gây bệnh.
7. Giảm cân
Chất xơ từ dưa chua có tác dụng khiến bạn no lâu hơn, sau bữa ăn sẽ giúp hạn chế bớt cảm giác thèm ăn làm cho lượng thức ăn vừa dung nạp vào cơ thể có thời gian tiêu hóa hoàn toàn.
Sử dụng dưa cải trong khẩu phần ăn hàng ngày là một điều nên làm để tạo đà thuận lợi cho cơ quan tiêu hóa hoạt động, đồng thời, đó cũng là một cách để cơ thể có thể điều hòa cân nặng, hỗ trợ cơ thể.
Cung cấp nhiều vitamin: Cung cấp nhiều loại vitamin có trong rau quả (do nguyên liệu còn tươi)
Hấp thụ muối khoáng tốt hơn: Dưa muối có tính axit, cho phép hấp thu tốt canxi, sắt và các khoáng chất quan trọng khác.
Những nguy cơ có thể gặp phải khi ăn dưa muối thường xuyên
Ăn dưa muối quá nhiều, hoặc ăn không đúng cách sẽ gây hại cho sức khỏe và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh dưới đây:
1. Ung thư dạ dày
Các thực phẩm ngâm quá nhiều muối làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Tại Thổ Nhĩ Kỳ và Nhật Bản, những nước thường xuyên sử dụng các thực phẩm ngâm muối, tỉ lệ ung thư dạ dày cũng cao hơn đáng kể.
Gần đây, một nhóm các bác sĩ tại Thổ Nhĩ Kỳ đã xem xét chế độ ăn của bệnh nhân ung thư dạ dày và phát hiện ra rằng những người này ăn ít hơn đáng kể các loại thức ăn như bánh mì, ngũ cốc, sữa và nước cam ép và ăn dưa chua nhiều hơn rất nhiều những người không bị ung thư dạ dạy tham gia nghiên cứu này.
2. Tăng huyết áp
Để bảo quản bất kỳ loại thực phẩm nào bằng việc ngâm muối thì lượng muối trong đó cần ít nhất 5%. Nếu bạn ăn quá nhiều dưa muối có nghĩa là bạn nạp một lượng lớn natri vào cơ thể, làm tăng nguy cơ cao huyết áp và nhiều nguy cơ khác cho sức khỏe.
Những người không nên ăn dưa muối
1. Những người bị đau dạ dày
Dưa chua chứa nhiều muối, tính a xít và có thể cay hoặc rất cay, như món kim chi chẳng hạn. Do vậy người đau dạ dày nên rát hạn chế ăn món dưa chua, mặc dù đó có thể là món khoái khẩu của bạn.
Ngay cả khi bạn chưa từng bị đau dạ dày, đừng ăn dưa chua lúc đói hoặc ngay đầu bữa ăn vì có thể làm cho dạ dày bạn cồn cào hoặc lấn át vị giác của các món ăn tiếp theo.
2. Người mắc bệnh tim mạch, huyết áp, bệnh gan
Dưa muối thường có nhiều muối và vị mặn, cay đặc trưng. Đó đều là những thứ các chuyên gia dinh dưỡng khuyên tránh dùng ở người bệnh tim, tăng huyết áp hoặc bệnh gan, thận vì muối và các gia vị kích thích có thể tăng những nguy cơ bất lợi cho sức khỏe.
3. Người có bệnh về đường tiêu hóa
Về bản chất dưa muối có nhiều lợi khuẩn có thể rất tốt cho hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, các loại dưa muối, nhất là dưa muối xổi, ngâm dấm nhanh có thể không đảm bảo loại trừ hoàn toàn được các loại vi sinh vật gây bệnh có sẵn trong thực phẩm, do vậy có thể làm đường tiêu hóa của bạn có vấn đề hơn.
4. Phụ nữ mang thai
Khi mang thai, dường như đường tiêu hóa của mẹ bầu trở nên nhạy cảm hơn, nhất là khi nghén, trong khi dưa chua có thể trở thành một thực phẩm kích thích, làm tăng cảm giác đầy bụng, buồn nôn. Hơn nữa, bạn sẽ không chắc chắn về độ an toàn của các thực phẩm và các chất phụ gia có thể thêm vào dưa muối có ảnh hưởng như thế nào đến bạn và em bé trong bụng. Do vậy, lời khuyên của các chuyên gia là: Hãy tạm dừng món dưa muối khi bạn mang thai.
5. Trẻ em
Mặc dù con bạn có thể thích một vài món dưa mưối, nhưng hãy hạn chế cho bé ăn vì hệ tiêu hóa của bé còn chưa hoàn chỉnh. Bạn nên bổ sung các lợi khuẩn cho bé từ các sản phẩm khác tốt hơn như sữa chua, men tiêu hóa... hơn là cho bé ăn dưa chua.
Vậy chúng ta có nên ăn dưa muối không?
Bạn đã hiểu về lợi ích của dưa muối và bạn không thuộc 5 nhóm người không nên ăn? Vậy thì tại sao lại không ăn? Thực tế đây là một câu hỏi rất cần được cân nhắc. Với tất cả những lợi ích sức khỏe mà dưa muối mang lại, có vẻ như dưa chua chắc chắn có lợi và là một món nên ăn. Điều quan trọng ở đây là làm thế nào để dưa muối thực sự tốt và ăn dưa muối đúng cách.
Hãy ăn điều độ. Ăn điều độ được hiểu như dưa muối, từ dưa chuột, kim chi, dưa cải, dưa củ cải... nên được dùng như một món ăn bổ trợ trong bữa ăn, giúp bạn có cảm giác ngon miệng hơn và sẽ hỗ trợ hệ tiêu hóa hơn.
Hãy xem cách người Nhật, người Hàn Quốc thêm các món dưa, kim chi trong bữa ăn: một chén nhỏ cho mỗi loại và nhiều chén nhỏ dưa chua trong bữa ăn, một cách thông minh để có được lợi ích tối đa của dưa muối.
Trong bối cảnh có rất nhiều mối lo ngại về an toàn thực phẩm như hiện nay, tự tay làm món dưa chua, có nghĩa là bạn sẽ tránh được các nguy cơ về vệ sinh, chất phụ gia, chất bảo quản... Bạn hãy tự tin rằng chỉ vài lần, bạn sẽ có được món dưa ngon và phù hợp khẩu vị riêng của gia đình bạn.
Lưu ý lựa chọn và chế biến dưa muối an toàn
- Lựa chọn dụng cụ an toàn cho việc muối dưa: đó có thể là bình/lọ thủy tinh, vại/bình sứ gốm, các nồi inox chuyên biệt cho làm dưa (chẳng hạn như nồi ủ kim chi Hàn quốc)...
- Chọn các thực phẩm an toàn làm nguyên liệu. Hãy tránh xa các rau, củ không rõ nguồn gốc, trái mùa hoặc bạn nghi ngờ có chất bảo quản, thuốc kích thích hoặc nhiễm bẩn vi sinh vật.
- Dưa muối sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nếu nguyên liệu chế biến không sạch, có chứa dư lượng thuốc trừ sâu, nitrat hay các kim loại nặng, trứng giun sán và vi khuẩn gây bệnh; dụng cụ để ngâm muối (khạp, lu…) không bị nhiễm bẩn hoặc chứa các chất có hại (chì, asen, thủy ngân, cadimi...) vì những chất này sẽ rất dễ nhiễm vào dưa trong quá trình muối.
- Nguyên liệu chế biến phải sạch: rửa sạch dụng cụ muối dưa, rau cải phải được rửa sạch để loại bỏ các chất trừ sâu còn sót lại khi thu hoạch.
- Chỉ nên ăn dưa ngả màu vàng tươi, chua, giòn và có mùi thơm. Tránh ăn dưa muối khi có màu xanh, vị cay hăng, có màu xỉn, mùi lạ, váng mốc đen (dưa khú).
- Trước khi ăn, nên rửa, vắt sạch dưa để loại bỏ vi khuẩn, giảm độ mặn và độ chua của dưa.
- Không nên ăn quá nhiều và thường xuyên (vì như vậy có nguy cơ bị cao huyết áp, sỏi thận); Khi bụng đói, nên ăn dưa muối kèm với món khác...
