Bệnh viêm gan do thuốc

Viêm gan do thuốc là gì?

Viêm gan do thuốc là tình trạng các tế bào gan bị phá hủy do dùng 1 loại thuốc nào đó. Tổn thương gan loại này không do vi khuẩn nên không bao giờ làm mủ và do đó không có chỉ định dùng kháng sinh. Nhiều người quan niệm là khi bị viêm phải dùng kháng sinh là hoàn toàn không đúng.

Trong trường hợp này, nếu dùng kháng sinh thậm chí còn có hại, vì viêm gan do thuốc thường xảy ra ở những bệnh nhân có cơ địa dị ứng mà các loại kháng sinh là loại thuốc rất dễ gây dị ứng.

I. Các loại thuốc gây viêm gan

Có rất nhiều loại thuốc có thể gây viêm gan. Sơ bộ người ta chia ra làm 2 nhóm chính tùy theo cơ chế gây viêm gan của thuốc.

- Nhóm 1: Các thuốc được chuyển hóa ở gan gây ngộ độc gan do sử dụng quá liều lượng hoặc sử dụng kéo dài. Các thuốc này làm tổn thương hệ thống khử độc của tế bào gan, do đó làm giảm sút khả nǎng thải độc ở gan và phá hủy tế bào gan.

Viêm gan theo kiểu này thường xảy ra do 2 tình huống

+ Dùng thuốc quá liều lượng do cố tình (tự tử) hoặc do nhầm lẫn các loại thuốc ngủ loại phenobacbital, thuốc trừ sâu, thuốc diệt chuột...

+ Bệnh nhân đang dùng thuốc để điều trị 1 bệnh mạn tính nào đó như các thuốc chống lao (pyrazinamid, rifamicin, rimifon), thuốc chống tǎng huyết áp loại anphamethyldopa, thuốc cảm cúm loại paracetamol, các loại thuốc chống viêm khớp, thuốc hạ mỡ máu... Vì thế những bệnh nhân đang điều trị những bệnh này cần phải được theo dõi định kỳ và làm các xét nghiệm chức nǎng gan để phát hiện biến chứng viêm gan do thuốc.

- Nhóm 2: dùng thuốc với liều lượng nhỏ, thậm chí rất ít vẫn gây viêm gan. Tổn thương gan gây ra do các loại thuốc này là do phản ứng quá mức của cơ thể với thuốc. Viêm gan theo kiểu này thường hay gặp ở những người có cơ địa dị ứng hoặc trong gia đình có nhiều người bị dị ứng.

Bảng các thuốc gây ngộ độc cho gan:

II. Các biểu hiện của bệnh viêm gan do thuốc

Nói chung các triệu chứng của viêm gan do thuốc thường xuất hiện vài ngày hoặc vài tháng sau khi dùng thuốc. Thời gian xuất hiện triệu chứng tùy thuộc vào loại thuốc sẽ gây viêm gan theo kiểu nào, kiểu nhóm 1 hay nhóm 2. Các biểu hiện bệnh cũng giống hầu hết các loại viêm gan khác: Mệt mỏi, chán ǎn, sốt thường không cao, đi giải vàng và vàng da. Cần lưu ý là dấu hiệu nước tiểu vàng sậm thường xuất hiện sớm trước khi có vàng da nên nếu thấy xuất hiện tiểu vàng cần đi khám bệnh ngay để được phát hiện bệnh kịp thời. Tuy nhiên cũng có nhiều loại thuốc được đào thải qua đường tiểu và làm nước tiểu sẫm màu nên khó phân biệt được sự thay đổi màu sắc nước tiểu là do thuốc hay do viêm gan.

Chẩn đoán tổn thương gan do một loại thuốc nào đó gây ra thường dựa trên hoàn cảnh bệnh và sự nghi ngờ của thầy thuốc nhận thấy rằng thời điểm tổn thương gan liên quan đến lọai thuốc đang sử dụng mà thuốc này có khả năng gây độc cho gan. Giải quyết biểu hiện của tổn thương gan thường là ngưng dùng thuốc gây độc gan. Chẩn đóan thường dựa vào:

+ Đặc điểm khởi phát bệnh

+ Vàng da bất ngờ

+ Sinh thiết gan để biết mức độ tổn thương gan

+ Men ALT tăng hơn gấp 3 lần bình thường

+ Tuổi , phái tính , thuốc dùng , yếu tố p 450

Đồng thời, chẩn đoán quyết định viêm gan do thuốc phải dựa thêm các xét nghiệm loại trừ viêm gan do vi rút và các nguyên nhân khác.

Yếu tố ảnh hưởng tính nhạy cảm đối với bệnh gan do thuốc:

- Tuổi

- Phái tính

- Liều lượng và thời gian dùng thuốc

- Chế độ dinh dưỡng

- Sự sử dụng cùng lúc nhiều thuốc

- Uống rượu

- Dạng trình bày của thuốc

- Yếu tố di truyền

Có một số thuốc tăng nguy cơ gây độc tính đặc biệt đối với người hơn 50 tuổi. Một số tác nhân: Valproic acid , Erythromycin thường gây độc cho gan ở trẻ em, valproic acid thường gây độc ở trẻ em có rối lọan về di truyền ti lạp thẻ. Phenytoin hiếm khi gây độc đặc biệt cho gan trừ khi dùng hơn 6 tuần. Đa số thuốc, nữ thường có ảnh hưởng độc cho gan nhiều hơn là nam.

Tổn thương gan do dùng thuốc điều trị bệnh nhân nhiễm HIV và siêu vi B hoặc siêu vi C.

Rất khó biết trước được và rất khó đối phó với những độc tính do thuốc gây độc cho gan ở bệnh nhân HIV trải qua quá trình điều trị bệnh. Những bệnh nhân này thường liên quan bệnh gan do rượu , gan thấm mỡ, viêm gan mãn tính B, C và bệnh gan do độc tính thuốc điều trị. Có ba lọai thuốc điều trị HIV: Pis, NRTIs, NNRTIs đều gây độc gan. Tình huống càng khó khăn phức tạp khi phải điều trị kèm viêm gan B, C. Tuy nhiên việc điều trị cần thiết để tránh cho bệnh nhân không tử vong do xơ gan.

Bệnh nhân nhiễm HIV có nhiễm HCV dễ ngộ độc gan do thuốc, bệnh nhân nhiễm HCV có nhiễm HIV càng thúc đẩy HCV phát triển và dễ xơ gan, bệnh nhân dễ bị xơ gan hơn nhiễm HCV một mình. Những bệnh nhân này rất dễ ngộ độc thuốc chẳng hạn acetaminophen… và khi dùng rượu rất dễ ngộ độc và dễ đưa đến xơ gan và tử vong.

Bệnh có nguy hiểm không?

Viêm gan do thuốc thường là cấp tính, ít khi là viêm mạn tính. Nếu ngừng thuốc gây viêm gan kết hợp với các thuốc bảo vệ tế bào gan và chế độ ǎn uống hợp lý, có thể bệnh sẽ thuyên giảm dần.

Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp bệnh diễn biến cấp tính rầm rộ và nặng. Nói chung, khi bị viêm gan do thuốc bắt buộc phải điều trị tại các bệnh viện chuyên khoa.