Dùng thuốc xịt mũi khi mang thai có hại gì?

Kết luận trên đưa ra bởi Tiến sĩ, bác sĩ người Mỹ Allen Mitchell, đến từ Đại học Arizona và được công bố trên tạp chí Dịch tễ học Mỹ (American Journal of Epidemiology).

Ảnh minh họa

Nhóm nghiên cứu này đã tiến hành phân tích các trường hợp của 12.700 trẻ bị dị tật và 7.600 trẻ bình thường trong suốt quãng thời gian 18 năm (từ 1993 đến 2010). Sau khi đã tiến hành điều tra các loại thuốc bà bầu sử dụng, thậm chí cả những loại thuốc sử dụng trước khi mang thai 2 tháng và sàng lọc kết quả, nhóm của Tiến sĩ Mitchell đã có được kết quả đáng ngạc nhiên: Thành phần có tên pseudoephedrine – nằm trong các loại thuốc không cần ghi toa được các bà bầu sử dụng rất rộng rãi là nguyên nhân gây nên một số những nguy cơ ở trẻ. Không chỉ có pseudoephedrine, một số thành phần như phenylephrine, phenylpropanolamin hay imidazolines (sử dụng phổ biến trong các thuốc bán không cần ghi toa) cũng là tác nhân có hại cho bào thai.

Cụ thể, nếu trong ba tháng đầu của thai kì, bà mẹ sử dụng các thuốc xịt mũi có chứa phenylephrine (công dụng chính là điều trị cảm lạnh, dị ứng, phù nề) sẽ làm tăng nguy cơ mắc các dị tật về tim ở trẻ gấp 8 lần, nếu có chứa phenylpropanolamin (các thuốc chứa chất này đã được chính phủ Mỹ thu hồi và cấm ban hành tuy nhiên chưa có công bố nào tại Việt Nam) sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thính giác và dạ dày gấp 8 lần.

Bên cạnh đó, khi các bà bầu sử dụng thuốc có chứa pseudoephedrine (thành phần trong nhiều thuốc trị các bệnh về mắt, tai, mũi, họng) có thể khiến cho trẻ mắc các dị tật ở các chi cao hơn gấp 3 lần. Cuối cùng là hoạt chất imidazolines, thành phần cũng khá phổ biến ở một số thuốc xịt mũi và nhỏ mắt sẽ khiến trẻ gặp nguy cơ về các biến chứng liên quan đến khí quản, thực quản gấp 2 lần.

Tăng nguy cơ gây dị tật thai nhi

Mặc dù kết luận được đưa ra trong nghiên cứu của Mỹ song các thành phần trên được sử dụng rộng rãi trong bào chế thuốc trên thế giới. Mặt khác, việc sử dụng thuốc không cần ghi toa hiện nay ở nước ta rất phổ biến, do đó, nguy cơ các bà mẹ sử dụng thuốc xịt mũi, thuốc nhỏ mắt có chứa thành phần của các chất trên sẽ là khá cao.

Trao đổi về vấn đề này, TS. BSCKII. Võ Văn Phúc (Phó Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng Tp.HCM) cho biết, các chất này đã được các bác sĩ khuyến cáo không nên sử dụng đối với trẻ dưới 3 tuổi, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú. Tuy nhiên, trên thực tế, khuyến cáo này vẫn còn rất nhiều người chưa biết đến và đang tiếp tục sử dụng.

Theo bác sĩ Phúc, hiện nay trên thị trường hiện nay có 5 loại thuốc xịt mũi cơ bản: thuốc xịt mũi sinh lý, thuốc xịt mũi sinh lý thảo dược, thuốc xịt mũi chống dị ứng, thuốc xịt mũi chứa kháng sinh và thuốc xịt mũi kết hợp co mạch. Trong số đó, thuốc xịt mũi kết hợp co mạch chính là loại thuốc có chứa các thành phần được khuyến cáo.

“Đối với thuốc xịt mũi kết hợp co mạch, khi phụ nữ có thai hoặc trẻ em sử dụng có thể dẫn đến hiện tượng co thắt mạch máu não, biểu hiện sẽ là co giật ở trẻ em và bào thai của mẹ” – bác sĩ Phúc khẳng định. Lý giải việc gây ra các biến chứng cũng như dị tật ở trẻ em nếu bà mẹ sử dụng thuốc xịt mũi kết hợp co mạch trong vòng 3 tháng đầu của thai kỳ, bác sĩ cho hay: “Trong thời kì mang thai, đặc biệt là 3 tháng đầu, đây là giai đoạn phôi thai đang hình thành các cơ quan nội tạng và não bộ, khi bà mẹ sử dụng thuốc xịt mũi có chứa các thành phần như phenylephrine hay pseudoephedrine sẽ gây ảnh hưởng bởi con đường cung cấp máu cho nhau thai của người mẹ có thể bị co hẹp, bào thai không nhận được đầy đủ dinh dưỡng có thể sẽ dẫn đến dị dạng hoặc kém phát triển về trí tuệ sau sinh”.

Mặc dù được khuyến cáo không nên sử dụng với một số đối tượng song không thể phủ nhận ưu điểm của các loại thuốc xịt mũi kết hợp với co mạch. “Sau khi xịt xong, nhất là ở những bệnh nhân đang tắc nghẹt mũi, rất khó chịu sẽ được thông thở rất nhanh” – bác sĩ Phúc khẳng định.

Tuy nhiên, bác sĩ Phúc cũng cảnh báo: không nên sử dụng thuốc xịt mũi kết hợp co mạch thường xuyên và kéo dài ở những người bình thường. Nếu một người sử dụng thuốc xịt mũi kéo dài trong 1 tuần với tần suất 1 lọ/tuần thì đến tuần thứ 2 sẽ phải tăng liều bởi thuốc xịt mũi kết hợp co mạch dù tác động nhanh nhưng lại rất dễ khiến người dùng lờn thuốc. Đến một lúc nào đó thuốc sẽ hết tác dụng và gây ra bệnh lý viêm mũi do thuốc co mạch. Hậu quả để lại là bệnh nhân sẽ ngạt mũi thường xuyên và buộc phải tìm đến phẫu thuật để chữa trị. Chính vì vậy, việc sử dụng thuốc xịt mũi kết hợp co mạch phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ – cụ thể là chỉ xịt hoặc nhỏ thuốc có chứa các thành phần này trong vòng 7 ngày, sau đó phải ngưng lại.